Izložbom Gde svi ćute one govore Etnografski muzej u Beogradu – Ustanova kulture od nacionalnog značaja, prvi put našoj javnosti predstavlja odabir gusala iz Zbirke narodnih muzičkih instrumenata Muzeja. Izložba ima za cilj da ukaže na značaj ovog jedinstvenog narodnog instrumenta čija je osnovna uloga bila pratnja epskih pesama kojima su se, u nedostatku pisanih izvora, prenosile poruke iz prošlih vremena. U periodu prosvetiteljstva i romantizma gusle doživljavaju veliku afirmaciju i od anonimnog instrumenta prerastaju u srpski nacionalni simbol. Na izložbi su putem eksponata pokazani kompleksna značenja i nacionalna kulturna vrednost koja se menjala u uočenim periodima. Akcenat izložbe, kao i kataloga zbirke gusala Etnografskog muzeja, nije samo na specifičnoj muzičkoj komponenti, već i na dominantnom društvenom karakteru predmeta u tradicionalnoj patrijarhalnoj porodici i na širem nacionalnom nivou, naročito u doba formiranja srpske države.
Izložba je podeljena na pet celina. Prve četiri celine se odnose na istorijski hod gusala koji je prikazan predmetima iz zbirke. Prva celina predstavlja gusle XIX veka, vreme kakvo današnje generacije doživljavaju kao pravo guslarstvo. To je vreme Vuka i Njegoša, gusle kao porodični instrument, instrument siromašnih, instrument slepih guslara. Druga celina je eho XIX veka, Prvi svetski rat. Muzej poseduje više gusala koje su nošene i vraćene sa Solunskog fronta. Naš muzej ima svega pet primeraka ovih dragocenih gusala. Treća celina je period političkih promena na našim prostorima, stvaranja Kraljevine Jugoslavije i SFR Jugoslavije, gde su gusle i guslari našli način da prikažu svoje stavove i u epskim pesmama i u simbolima predstavljenim na guslama. Četvrta celina su gusle iz druge polovine XX veka do danas, gde guslarstvo ima svoje periode zamiranja i oživljavanja, a gde se gusle, možda, sve više, prevnstveno u likovnom izrazu, pretvaraju u kompozicije u drvetu koje same po sebi odišu preukrašavanjem, nekad oparavdanom a najčešće ne. Posebna celina su gusle koje su na neki svoj poseban način zanimljive i zaslužuju da budu predstavljene publici, gusle kao inspiracija. One se ne uklapaju u istorijsku dimenziju, ali su izuzetne i značajne po drugim kriterijumima, kao što su jedinstven umetnički izraz, poseban materijal ili poruke koje su zapisane na njima.
Autor izložbe: Miroslav Mitrović.
Projekat izložbe: Milena Đurica.
